5-Kur’an ve Sünnetin Müteşâbihlerine Tâbî Olmak

5-Kur’an ve Sünnetin Müteşâbihlerine Tâbî Olmak

Müteşâbih: Birçok manaya ihtimali olan demektir. Tahsis edilmiş umumî naslar, takyid edilmiş (kayda ve şarta bağlanmış olan) mutlak naslar, nesh edilmiş olan naslar ve mücmel (birden çok manaya ihtimali olup bu ihtimallerden biri tercih edilmeyen) naslar müteşabihlerdir.

Muhkem: Tek bir anlama, açıkça dalalet eden, nesh edilmemiş ve takyid edilmemiş olandır.

Allah Azze veCelle muhkem ve müteşâbih hakkında şöyle buyurmuştur:

“Kitab’ı sana indiren o’dur. O kitabın bir kısmı muhkem âyetlerdir. Bunlar Kitab’ın aslıdır. Diğerleri ise, müteşâbih âyetlerdir. Kalplerinde eğrilik bulunan kimseler, fitne çıkarmak ve te’vilini yapmak için müteşâbih olan âyetlere tâbi olurlar. Oysa müteşabihin te’vilini Allah’tan başkası bilmez. İlimde yüksek dereceye erişmiş olanlar ise: “Biz ona inandık; hepsi rabbimiz katındandır” derler. Bunu, akıl sahiplerinden başkası düşünmez.” (Al-i İmran 7)

Aişe radıyallahu anha’dan: “Rasulullah sallallahu aleyhi ve selem bu ayeti okudu (Al-i İmran 7) Sonra şöyle buyurdu:

“Onun müteşabihlerine dalanları gördüğün zaman bil ki, Allah’ın bahsettiği kimseler onlardır. Onlardan sakının!” 1

Said b. Cubeyr şöyle demiştir: “Haruriyye’nin (Haricilerin) tabi olduğu müteşabih ayetlerden biride şudur:

“Her kim Allah’ın indirdikleriyle hükmetmezse işte onlar kafirlerin ta kendileridir.”(maide 44) Onlar bu ayeti

“…Sonra kafir olanlar putları ile denk tutuyorlar” (en’am 1) ayeti ile birlikte değerlendiriyor ve yöneticilerin haktan başkasıyla hükmettiklerini görünce şöyle diyorlar:

“O küfretmiştir. Küfreden de rabbine denk tutmuştur ve şirk koşmuştur. Bu ümmet müşriktir.” Böylece gördüğün gibi huruc ediyor ve savaşıyorlar. Çünkü onlar müteşabih olan bu ayeti te’vil etmektedirler.”2

Eyyub es Sahtiyani şöyle demiştir: “Hiçbir heva ehli bilmiyorum ki müteşabih delil getirerek  mücadele etmesin.”3

 

İbn Kesir rahimehullah şöyle der: “Allah Teala Kur’an’da kitabın anası olan muhkem ayetlerin yani:hiçbir insana kapalı gelmeyecek şekilde dalaleti apaçık olan beyanların bulunduğunu haber veriyor. Diğer bir kısmı ayetlerinde insanlardan çoğuna veya bazılarına dalaleti kapalı gelen ayetler olduğunu bildiriyor. Kim kendisine kapalı gelen müteşabihleri, açık olanlarına döndürür ve müteşabih olanlara muhkem olanlarla hükmederse hidayet bulur. Kimde aksini yaparsa sapar.”4

Şeyh Muhammed b. Abdilvehhab rahimehullah şöyle demiştir. “Ehl’i sünnetin alameti açık delillerle istidlal yapmalarıdır. Sapıklık ehlinin alameti ise müteşabih delillerle istidlal yapmaktır.”

1_Sahih. Buhari (4547) Müslim (2665)

2_Hasen maktu. Acurri eş-Şeria (44) İbnu’l Munzir, Tefsir(228) Suyuti, Durru’l-mensur (2/146) Şatıbi el-itisam

3_El-ibane(2/605)

4_Tefsiru İbn Kesir(2/6)